Mashrou’ Leila
Započet 2008. godine kao studentski projekat, bend Mashrou’ Leila (Projekat jedne noći) je brzo postao jedan od najprepoznatljivijih muzičkih sastava iz arapskog sveta, svirajući neuobičajenu pop muziku svojstvenu po upotrebi klavijatura, kao i violine, koja je karakteristična za jermensku narodnu muziku.
Haig Papazian, violinista i jermenski student arhitekture rođen u Bejrutu, je pozvao kolege koji su bili voljni da mu se pridruže i sviraju sa njim na fakultetu. Od te grupe studenata koja se odazvala nastao je bend Mashrou’ Leila. Prvo se pridružio Karl Žiržis, bubnjar i jedan od tekstopisaca grupe, diplomac jezuitske škole, koji je još od malih nogu krenuo da svira pokušavajući da pobegne od obaveznih dvodnevnih molitvi raspisanih u školi. Zatim, Firas abu Fakher, gitarista i klavijaturista grupe koji je proveo detinjstvo u Abu Dabiju, i na kraju, Hamed Sinu, pevač i najprepoznatljivi član grupe, koji je završio Američku školu u Bejrutu.
Liban, iako površinski dva puta manji od Vojvodine, odlikuje verska i kulturna raznovrstnost koju sastav ovog benda odražava. Uprkos tome, ili baš zbog toga, Liban su u 20. veku obeležili građanski ratovi. Kao i u ostatku Bliskog Istoka, to dovodi do tenzije i dan danas, jer se unutar Libana većina ljudi poistovećuje sa svojom verskom ili etničkom grupom. Međutim, od zavšetka ratova, u Libanu postoji tendencija da se obnovi i učvrsti libanski identitet, kako kroz želje mladih, tako i onih koji pamte predratni period u kome je Bejrut važio za najznačajniju metropolu Levanta. Iako oni to ne tvrde, Mashrou’ Leila predstavljaju značajan glas mlađe generacije ove zemlje, jer svojim sastavom „demografski“ odražavaju ceo Liban, a popularnost benda lako svedoči o reprezentativnosti njihovih stavova.
Ova popularnost je neobična u kontekstu arapskog sveta, uzevši u obzir da Mashrou’ Leila odstupa od lokalne pop „habibi“ muzike, kako instrumentalno, tako tematikom i izraženim stavovima.
Pesma sa prvog albuma Fasateen (u prevodu „haljine“) govori o pravima žena i instituciji braka u Libanu. Kroz spot, u kom se bubnjar benda pojavljuje obučen u venčanicu, Mashrou’ Leila govore o frustracijama mladih Libanaca, pritiscima da se stupi u brak, prvenstveno iz ekonomskih razloga, o običajima kojima su u najvećoj meri sputane mlade žene.
Većina pesama kritikuje idiosinkrazije bliskoistočne kulture. Na primer, pesma Latlit sa drugog albuma Haal Romansi govori o kulturi tračarenja u Bejrutu, dok se kroz druge pesme provlače teme seksualnosti, homoseksualnosti (pevač grupe je homoseksualac, o čemu otvoreno govori, što je neuobičajeno za Bliski Istok), kao i razne druge društvene teme. Muzički gledano, karakteriše ih spoj tradicionalnih bliskoistočnih i jermenskih melodija i savremenih elektronskih matrica sa modernom „evropskom“ pop-folk muzikom (poput grupe Beirut, na primer) kojom dominiraju gudački instrumenti i vokali. Lični pečat muzici daje česta upotreba megafona i spotovi koji stilizovano prikazuju libanski život.
Do danas su Mashrou’ Leila izdali 4 studijska albuma – Mashrou’ leila, El Haal Romansi, Raasuk i Ibn Leil. Svaki album je višestruko nagrađivan, a poslednji je ujedno i najprodavaniji.
Album Ibn Leil je Hamed Sinu napisao sam, nakon smrti svog oca, pokušavajući da izrazi sve kroz šta je prolazio u tom periodu. Album uključuje i prvi singl grupe Tlata daia, što znači “tri minuta”.
Mashrou’ Leila nastupa po Libanu i u određenim arapskim zemljama poput Jordana, Maroka i Egipta. Zbog kontroverznosti tematike kojom se bave, mnoge arapske zemlje im nisu dozvolile pristup. Većinski nastupaju na festivalskoj sceni, imali su nastupe i po Americi i Evropi, a prošle godine su nastupali i na Exit festivalu.
Zapad vidi arapski svet kao ultra-konzervativan, u velikoj meri zbog politike određenih zemalja u arapskom svetu i tradicija kojih se pridržavaju starije generacije. Mashrou’ Leila predstavlja drugu stranu arapskog sveta, tačnije, mlađe generacije koje odrastaju unutar tih tradicija pod uticajem zapadnjačke kulture.
Za kraj, ostavljam vam ceo album Ibn Leil sa engleskim titlovima.
Tekst: Mirko Nikolić