SIDI BU SAID – SAFIR MEDITERANA
Država Tunis pripada zemljama Magreba, regiji Afričkog kontinenta. Nalazi se severno od pustinje Sahare i zapadno od reke Nil, okružena planinskim vencem Atlas i obalom Sredozemnog mora. Na zapadu, Tunis se graniči sa Alžirom, a na jugu i istoku sa Libijom. Bogata istorija, zanimljiva kultura, egzotične oaze i plaže, uz tradicionalnu tunisku hranu samo su deo ponude ove zemlje nesvakidašnje lepote. Ukoliko nameravate da posetite kosmopolitski Tunis, boravak u ovoj zemlji na severu Afrike nije potpun ukoliko se ne obiđe i gradić Sidi Bu Said (ar. سعيد بو سيدي). Sa veoma upečatljivim pogledom koji se prostire prema Mediteranu sa jedne strane, dok je Tuniski zaliv sa druge strane, ovo mesto odiše magijom kakva se retko gde može doživeti. Zbog svog izuzetnog šarma, Sidi Bu Said je među turistima poznat i kao „tuniski Santorini“.
Ime ovog mesta potiče od imena svetog čoveka Bu Saida iz XIII veka, koji je bio sufija. Vremenom je Bu Saidu dodat prefiks Sidi (gospodin), koji ukazuje na veliko poštovanje. Sidi Bu Said, oduvek je predstavljao malo, egzotično skrovište za pisce i umetnike iz Evrope, naročito krajem XIX i početkom XX veka. Kolet (Colette), Simon de Bovoar (Simone de Beauvoir) i Andre Žid (Andre Gide) samo su neki od poznatih pisaca koji nisu uspeli da odole jedinstvenom šarmu ovog mesta. Andre Žid je posetu Sidi Bu Saidu opisao kao „kupanje u tečnom sedativu od bisera“.
Širom Sidi Bu Saida, nalaze se zaslepljujuće beli zidovi i stepeništa, dok su vrata, okviri prozora, roletne i ukrasne rešetke od gvožđa obojeni plavom bojom koja je nalik boji repa pauna. Karakteristične bele kuće i zgrade imaju plava vrata i plave prozore koji po svom obliku podsećaju na takozvane „kibic pendžere“ u Banatu.
Predivna plava vrata, nalaze se i na samom glavnom šetalištu i u skoro svim bočnim ulicama. Vrata u Sidi Bu Saidu odlikuju se drevnim i tradicionalnim motivima u obliku zvezda, polumeseca i minareta. Iza njih se kriju mnogobrojni ulazi koji vode od jednostavnih prodavnica i malih garaža do restorana i hotelskih kompleksa. Međutim, iza pojedinih plavih vrata Sidi Bu Saida, nalaze se i raskošne vile ukrašene mozaicima od pločica, fontanama i narandžastim drvećem koje podseća na marokanske rijade. Veliki broj vrata vodi i u kovačnice, radionice ili umetničke studije.
Čuveni francuski umetnik i muzikolog Rudolf Erlanger (Rodolph d’Erlanger) prvi je predstavio plavo-belu kombinaciju tokom dvadesetihih godina XX veka koje je proveo stvarajući u Sidi Bu Saidu. Upravo, ova plavo-bela kombinacija u Sidi Bu Saidu izdvaja ovo mesto od ostalih turističkih mesta u Tunisu, koje svake godine poseti nekoliko desetina miliona turista iz celog sveta.
Među poznatim umetnicima koji su posetili Sidi Bu Said su i Anri Matis (Henri Matisse), Mišel Fuko (Michael Foucault) i Pol Kle (Paul Klee). Kle je stigao u Sidi Bu Said 1914. godine sa kolegama Gistav-Anrijem Žosom (Gustave-Henri Jossot) i Ogistom Makeom (August Macke). Iste godine, Make je naslikao akvarel Cafe des Nattes, koji je postao jedna od najtraženijih slika Sidi Bu Saida. Kle je do tada radio isključivo u crnoj i braon grafici, ali je boravak u Sidi Bu Saidu označio prekretnicu u njegovom radu. Njegova impresioniranost, najbolje se ogleda u njegovoj izjavi nakon provedenog boravka u ovom mestu: „Boja me je preuzela, više ne moram da je jurim i znam da će zauvek da me drži.“
Tokom XX veka Sidi Bu Said postao je mlađi, lepši, suptilniji. Smešten samo 18 kilometara od glavnog grada Tunisa, postao je ekvivalent Monmartru za mnogobrojne umetnike. Zbog toga se ovo turističko mesto na severu Tunisa ponekad čini više obojenim nego stvarnim. Posmatrajući ga iz daljine, pod žarkim mediteranskim suncem, prostire se kao džinovski mozaik. Ipak, iznutra deluje kao lavirint ulica i tajnih mesta gde se, iza plavih kapija, kriju skriveni vrtovi i dvorišta sa egzotičnim drvećem i cvećem.
Tokom poslednje tri decenije, broj stanovnika Sidi Bu Saida, uvećao se prilivom bogatih Tunišana. Mnogi političari i poznate ličnosti Tunisa žive na relaciji između luksuznih kuća u Sidi Bu Saidu i glavnog grada Tunisa. Većina njih poseduje ličnog vozača koji ih svakodnevno voze u automobilima sa toniranim plavim prozorima.
Poseta Sidi Bu Saidu nikoga ne ostavlja ravnodušnim jer, ko je jednom prošetao njegovim ulicama, uvek ga je iznova sanjao.
Sve fotografije su vlasništvo autora teksta i nastale su u septembru 2017. godine.
Tekst: Biljana Trajkovski
Divni su vam tekstovi. Provela sam i radila nekoliko godina u arapskim svetu, obisla mnoge zemlje severne Afrike i Bliskog istoka. Svoje utiske i zivot u toj kulturi dopunjavam literaturom i tekstovima koje nalazim u medijima i na internetu Vas kulturni centar me dodatno obogacuje , tekstovima i dogadjajima. Hvala vam na tome.
Beautiful pictures, and interesting historical notes. I was in Africa few years ago (Uganda) where one finds a different culture, and VERY different architecture, beautiful just the same.