LJUBAV KAO PUT KA SJEDINJENJU SA BOGOM – SUFIJSKA POEZIJA
Sufijska poezija je jedan od najobrađenijih, napopularnijih i najpoznatijih oblika arapske poezije, mada je pisana na brojnim jezicima i u raznim delovima sveta do kojih je islamski misticizam stigao. Odlikuje se čistim, pobožnim osećanjima koja se u stihovima oblikuju i prepliću sa dubokom, platonskom ljubavlju i željom za sjedninjenjem sa Jedinim bićem kom srce i duša zauvek pripadaju. U nekim pesmama je teško reći da li je reč o voljenoj osobi ili o Bogu. Najpoznatiji predstavnici ove poezije su Rumi, Junus Emre, Hafiz Širazi, Ibn Arabi, Farid ad-Din Atar, Al-Gazali i tako dalje, ali vam ovom prikom predstavljamo izbor iz poezije Rabije al-Adavije i Mansura al-Haladža.
Rabia al-Adavija je jedna od najuticajnijih žena u sufizmu. Rođena je u Basri početkom osmog veka. Na osnovu onoga što znamo o njenom životu, poticala je iz siromašne porodice i bila robinja. Kasnije je oslobođena i umrla je u Basri 801. godine doživevši duboku starost. Živela je kao asketa i propovedala bezuslovnu i čistu ljubav prema Bogu preko koje može doći do sjedinjena između Tvorca i onoga što je stvoreno.
Moja čaša, moje vino i moja pratnja su tri,
a uz njih ja četvrta, što čeznem za Voljenim.
Čaša radosti i blagostanja od usta do usta kruži,
iznova prinošena rukom Onog koji vino služi.
Ako gledam, vidim da samo On vidi me.
Ako sam prisutna, samo sa Njim vide me.
Pokudu što ljubav prema Njegovoj lepoti truje
Tako mi Boga, do uha ne stiže, srce je ne čuje.
Koliko su samo noći suze iz očiju tekle
u žaru ljubavi koju osećam, oči su me pekle.
Jedinstvo s Njim kratko je, reka se suza sprema
a moje od plača nateklo oko nikada mira nema.
Mansur al-Haladž je bio mistik, sufija i pesnik. Ostao upamćen po rečenici: „Ja sam Istina.“ Po nekima je na taj način sebi pripisao božanske osobine i učinio neoprostivi, smrtni greh, a po drugima ova izjava označava potiranje ega i sjedinjenje sa Bogom. Al-Haladž je uhapšen i pogubljen u javnosti 922. godine na obali Tigra.
Ćutanje, zatim tišina, zatim muk – spoznaja, pa zanos i grob za njima
ilovača, zatim vatra, zatim svetlost – hladnoća, sunce i između hladovina
brdovito polje, ravnica, zatim pustoš – reka, zatim more uz suvu hridinu
opijenost, pa trezvenost, pa čežnja – obilje, pa intimnost slede blizinu
skupljanje, pa širenje, zatim brisanje – rastavljanje, potom spajanje, onda nestanak
uzimanje, zatim davanje i privlačenje – otkriće i spoznaja, zatim sumnje mrak
raširena su tumačenja međ’ ljudima – dat im je ovaj svet i sa njega preseljenje
ispred nebeskih vrata je žagor – ali u Njegovoj blizini mekano žamorenje
na smrtnost se sve na kraju svede – kad sudba i duša stignu do svog dana
jer sva su stvorenja u Njegovoj milosti – a ostvarenje Istine je istina sama.
***
Ujedini me sa Jedinim sjedinjenjem iskrenim
do kog pored svih puteva stigoh onim skrivenim
ja sam Istina, a istinistost njena je sama sebi potvrđenje
zaogrnuta sama sobom čak i kad usledi razilaženje
sjaj onih koji se uzdižu i gledaju sa visine
zablistaće od bljeska munje i njegove siline.
Tekst i prepev: Svetlana Strugarević